“การปิดเมืองสร้างความเจ็บปวดและบาดแผลให้ประชาชน รัฐบาลควรคำนึงถึงปัญหานี้บ้าง” – ส่วนหนึ่งจากหนังสือ ‘ไดอารี่ล็อกดาวน์อู่ฮั่น’ (Diary of The Wuhan Lockdown . . ย้อนกลับไปที่อู่ฮั่น ประเทศจีน ในช่วงที่เกิดการแพร่ระบาดของ COVID-19 ระลอกแรก แม้ทางการจีนจะมีมาตรการช่วยเหลือและควบคุมการแพร่ระบาดได้อย่างรวดเร็วจนได้รับเสียงชื่นชมจากทั่วสารทิศ แต่ก็มีเสียงของประชาชนที่บันทึก “สิ่งที่ทางการไม่ได้พูด” ถึงมาตรการ “ล็อกดาวน์” ที่คนร่วมชาติต้องประสบพบเจอ . กัวจิง นักสังคมสงเคราะห์และนักเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิสตรี วัย 29 ปี เป็นหนึ่งในประชาชนชาวอู่ฮั่นที่ต้องปรับตัวกับมาตรการบีบบังคับต่างๆ ในการปิดเมืองอู่ฮั่น ท่ามกลางเสียงแซ่ซ้องสรรเสริญการควบคุมการแพร่ระบาด เธอกลับพบเห็นความไม่เป็นธรรมที่เกิดขึ้นกับตนเอง เพื่อนร่วมเมือง และเพื่อนร่วมชาติ จนจุดประกายให้เขียนไดอารี่ออนไลน์เพื่อบันทึก “ความจริงที่รัฐไม่เคยเล่า” ของหลายๆ ชีวิตในช่วงปิดเมืองอู่ฮั่น เพื่อทลายการปิดกั้นต่อข่าวสารและเสียงของผู้คนที่ถูกแทรกแซง . ไดอารี่ออนไลน์บางส่วนของเธอถูกสื่อตะวันตกอย่าง บีบีซี และ เดอะการ์เดี้ยน นำไปเผยแพร่เป็นภาษาอังกฤษ และได้รับการตีพิมพ์เป็นรูปเล่มฉบับภาษาจีนที่ไต้หวัน . นี่คือเสียงสะท้อนของประชาชนจีนยามปิดเมืองอู่ฮั่น นี่คือเรื่องราวอีกด้านที่ทางการจีนไม่อยากให้พูดถึง นี่คือเรื่องจริง ความรู้สึกอันแท้จริง ที่แทบไม่แตกต่างจากความรู้สึกของคนไทย และคนทั่วโลกที่เผชิญกับสถานการณ์เดียวกันนี้

“สุสานจิ๋นซีฮ่องเต้ ช่างเต็มไปด้วยความลึกลับปริศนา และความประหลาดใจ เพราะตราบใดที่การขุดค้นยังไม่เสร็จสมบูรณ์ ตัวห้องบรรจุพระศพจิ๋นซีฮ่องเต้ยังไม่ถูกเปิดออก ตราบนั้นก็ยังมีเรื่องราวให้โลกพิศวงได้ตลอดเวลา” – สมชาย จิว ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมจีน และผู้เขียน ‘พลิกสุสาน อ่านจิ๋นซี’ . . มติชนชวนทุกท่านนั่งไทม์แมชชีนสู่เรื่องราวสุสานทหารตุ๊กตาดินเผาโบราณที่มีอายุมากกว่า 2,000 ปี ใน ‘สุสานจิ๋นซีฮ่องเต้’ หรือ 秦始皇兵马俑 (ฉินสื่อหวงปิงหมาหย่ง) สุสานชื่อก้องโลก ที่เต็มไปด้วยความลึกลับชวนพิศวง และทรงคุณค่าด้านประวัติศาสตร์ . ก่อนจะสืบย้อนไปเมื่อครั้งแผ่นดินมังกรยังแบ่งเป็นแว่นแคว้นต่างๆ ที่ดำรงอยู่ท่ามกลางสงครามการแย่งชิงดินแดน การประหัตประหาร การหักเหลี่ยมเฉือนคมระหว่างผู้ครองแคว้น องค์ชายรัชทายาท จนถึงพ่อค้าวานิช ตราบกระทั่งจิ๋นซีฮ่องเต้สามารถรวมศูนย์อำนาจแล้วสถาปนาจักรวรรดิได้อย่างมั่นคง ฯลฯ

หลังการปฏิวัติ 2475 คณะราษฎรดำเนินนโยบายพัฒนาชาติให้เป็นสมัยใหม่ โดยทิ้งแผน 'ตะวันตกโมเดล' ของรัฐบาลระบอบเก่าไว้เบื้องหลัง และตามรอย 'ญี่ปุ่นโมเดล' มหาอำนาจใหม่ในเอเชีย . การก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำใหม่ในเอเชียของญี่ปุ่นในช่วงก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 ส่งผลให้สังคมไทยมีความตื่นตัวและตื่นเต้นต่อการพัฒนาอันก้าวกระโดดของญี่ปุ่นอย่างมาก ดังเห็นได้จากความสนใจของ ปัญญาชน ข้าราชการ และนักหนังสือพิมพ์มากมายที่ต่างยกให้ญี่ปุ่นเป็นโมเดลในการสร้างชาติ และรัฐบาลคณะราษฎรก็ได้ส่งคนไปดูงานที่ประเทศญี่ปุ่นเป็นจำนวนมาก . ในขณะเดียวกัน ญี่ปุ่นเวลานั้นก็กำลังมองหาพันธมิตรชาติเอเชีย เพื่อต่อต้านอิทธิพลตะวันตก เมื่อความต้องการของทั้ง 2 ชาติลงรอยกัน จึงกลายเป็นการสถาปนาความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างไทยและญี่ปุ่น อันนำไปสู่การสร้างชาติสมัยใหม่ภายใต้รัฐบาลคณะราษฎร

จากเรื่องราวของคู่แฝดชาย-หญิง ผู้มีความสามารถสื่อสารกันทางโทรจิต ที่เกิดในครอบครัวชนชั้นกลางของเมืองเล็กๆ ที่ชื่อว่า อเยมาเน็ม ที่ซ่อนเร้นประเด็นความขัดแย้ง ความศรัทธา ค่านิยม ขนบธรรมเนียม และสภาพสังคมอินเดียหลังยุคอาณานิคม ใน The God of Small Things สู่การสะท้อนภาพอินเดียร่วมสมัยจากชีวิตอดีตฮิจรา (กะเทย) ดาวเด่นของนครโอลด์เดลีและสถาปนิกสาวผู้มีภูมิหลังชวนให้สงสัย ที่โชคชะตาทำให้พวกเธอทั้งสองต้องเผชิญกับบางสิ่งที่เหมือนกัน ใน The Ministry of Utmost Happiness . หากคุณเคยประทับใจเรื่องราวของ ‘เทพเจ้าแห่งสิ่งเล็กๆ (The God of Small Things)’ นวนิยายรางวัล Booker Prize ปี ค.ศ. 1997 ผลงานนวนิยายเล่มแรก จาก อรุณธตี รอย นักเขียนและนักเคลื่อนไหวเพื่อสิทธิเสรีภาพชาวอินเดีย ถ่ายทอดเป็นฉบับภาษาไทยโดย สดใส นักแปลรุ่นใหญ่ผู้มากความสามารถในวงการสิ่งพิมพ์ของประเทศไทย จึงไม่มีเหตุผลประการใดที่จะพลาด ‘กระทรวงสุขสุดๆ (The Ministry of Utmost Happiness)’ นิยายเล่มที่ 2 หลังจากที่ อรุณธตี รอย ห่างหายไปจากวงการวรรณกรรมนานถึง 20 ปี!

ใครว่า ‘นครวัด’ เพิ่งถูกค้นพบโดยอองรี มูโอต์! . ก่อนหน้าการค้นพบนครวัดของฝรั่งเศส ความรู้เกี่ยวกับนครวัดของคนท้องถิ่นนั้นมีอยู่แล้ว เพียงแต่อยู่ในรูปแบบของตำนาน ความทรงจำ และพงศาวดาร . ความรู้ ความทรงจำต่อนครวัดของคนท้องถิ่น คงมิต้องพูดถึงชาวกัมพูชาเจ้าของดินแดน แต่ชาวสยามก็มีความทรงจำต่อเมืองนครวัดหลากหลายและยาวนาน เพราะถ้าหากย้อนเวลากลับไป เราจะพบว่าหลักฐานทางประวัติศาสตร์นับตั้งแต่สมัยก่อนสุโขทัย-รัตนโกสินทร์ ระบุถึงความรู้ของชาวสยามที่มีต่อนครวัดไว้จำนวนมาก และไม่ใช่แค่ในระดับชนชั้นสูงเท่านั้นที่รู้จักนครวัดและสั่งให้สร้างวัด-วังเลียนแบบ แต่ชาวบ้าน-พระสงฆ์องค์เจ้าต่างก็รู้จักนครวัดเช่นกัน และคนเหล่านี้ต่างเคยเดินทางไปเมืองนครวัดด้วยกันทั้งนั้น . ดังนั้น จึงไม่ใช่เลยที่นครวัดจะเป็นเมืองที่ถูกทิ้งร้าง และแวดล้อมไปด้วยชนป่าเถื่อนอย่างที่อองรี มูโอต์บอกเล่าเอาไว้ เพราะที่แท้เรื่องราวของนครวัดยังคงไหลเวียนอยู่ในความทรงจำของคนท้องถิ่นมาตลอดสายธารของประวัติศาสตร์ เพียงแต่ไม่ใช่ในแบบที่คนปัจจุบันเข้าใจ . นครวัดทัศนะสยาม ผลงานเล่มล่าสุดของ รศ.ดร. ศานติ ภักดีคำ นักประวัติศาสตร์ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องราวเกี่ยวกับเขมร ที่จะมาถ่ายทอด บอกเล่าความเปลี่ยนแปลงองค์ความรู้ของชาวสยามที่มีต่อ ‘นครวัด’ ที่ปรับเปลี่ยน ผันแปรไปตามบริบทของยุคสมัย และตอกย้ำให้เห็นว่า นครวัดไม่ได้หายไปไหน แต่อยู่ในความทรงจำของผู้คนตลอดมา

ภาษาไทยมาจากไหน?

ราชวงศ์ถัง (ระหว่าง ค.ศ. 618 - 907) เริ่มจากถังเกาจู่จนถึงอายดี์ ซึ่งเป็นฮ่องเต้องค์สุดท้าย กินเวลาราว 300 ปี

เครื่องดื่มในประเทศญี่ปุ่นแล้ว ทุกคนต้องนึกถึง お茶 – Ocha (โอฉะ) หรือ ชาญี่ปุ่น อย่างแน่นอน